Budowa każdego domu, niezależnie od jego wielkości, wiąże się z dużymi kosztami. Trzeba przecież kupić odpowiednią działkę, uzbroić ją, wybrać pasujący nam projekt budynku, wszystkie potrzebne materiały i wynająć ekipę fachowców. Jednak kiedy jest już zbudowany, to ponownie musimy ponosić wysokie koszty jego eksploatacji, płacąc przede wszystkim za wszelkie zużywane media, prąd, wodę czy gaz.Nie da się ukryć, że wydatki za oświetlenie czy ogrzewanie nie należą do najniższych, dlatego warto już na etapie planowania nowego miejsca do zamieszkania rozważyć budowę domu energooszczędnego. Pozwoli to nie tylko zaoszczędzić na wysokości rachunków, ale żyć w pełnej zgodzie z zasadami ekologii, nie szkodząc środowisku naturalnemu. Postawienie takiego domu pozornie nie różni się od innych i składa się z kilku etapów, jednak poszukiwanie oszczędności trzeba zacząć już na etapie zakupu działki budowlanej.

Działka dla domu energooszczędnego

Tego typu budynku nie da się postawić na pierwszym lepszym kawałku gruntu, musi on spełniać szereg ściśle określonych warunków, spośród których najważniejsze to:

• właściwa lokalizacja, obejmująca nie tylko samo miejsce, ale również jego odpowiednie otoczenie. Dobrze, aby cały teren otaczały drzewa, od północy iglaste, doskonale chroniące przed zimnym wiatrem, a od południa warto zasadzić z kolei liściaste, stanowiące naturalną osłonę przed zbyt intensywnym słońcem,
• kształt działki, który powinien być jak najbardziej zbliżony do kwadratu, co ułatwia właściwe usytuowanie na niej budynku, tak, aby najlepiej wykorzystać naturalne ciepło i światło promieni słonecznych.

Oczywiście ważne są też inne kwestie, łatwy dojazd, czy możliwość podłączenia wszystkich niezbędnych mediów, wody, prądu i gazu. Działka powinna też być w miarę możliwości skanalizowana, co zwolni nas z konieczności montażu na posesji szamba, bezodpływowego zbiornika na ścieki.

Projekt domu energooszczędnego – jaki wybrać

Kiedy kupno działki mamy już za sobą, nadchodzi czas na trudniejsze zadanie, wybór projektu domu. Teoretycznie nadaje się każdy, można go po prostu w mniejszym lub większym stopniu zaadoptować do naszych wymagań, jednak często okazuje się to nieopłacalne. Lepiej od razu szukać projektu budynku spełniający warunki takie jak:

• prosta bryła, nieprzeładowana zbędnymi ozdobami, wykuszami, załamaniami, rozbudowanymi balkonami, tarasami i werandami, tworzącymi tzw. mostki termiczne niekorzystnie wpływające na możliwości ogrzewania,
• właściwy rozkład pomieszczeń, a tu obowiązuje prosta zasada mówiąca, że od strony południowej należy umieścić większość okien i tam właśnie powinny znajdować się pomieszczenia, z których korzystamy najczęściej. Od strony północnej można umieścić z kolei garaż czy inne pomieszczenia gospodarcze, których nie musimy tak mocno ogrzewać,
• stopień izolacyjności wszystkich stawianych przegród zewnętrznych, co regulują obowiązujące w tym zakresie przepisy. W przypadku domów energooszczędnych współczynnik przenikania ciepła, określany w skrócie U, nie powinien być większy niż 0,15 – 0,20 W/m2,

Płyta fundamentowa i konstrukcja ścian oraz dachu

W budynku energooszczędnym stosuje się płytę fundamentową zamiast tradycyjnego fundamentu, którą można dokładniej zaizolować, unikając tworzenia się mostków termicznych i przenikania do wnętrza zimna z gruntu. O wiele łatwiej można ją też zabezpieczyć przed wilgocią i czynnikami biologicznymi mogącymi zagrozić trwałości całej konstrukcji, zwłaszcza w miejscu o niestabilnych trudnych warunkach gruntowych, a sama płyta fundamentowa spełnia jednocześnie dwie funkcje, będąc fundamentem i podłogą na gruncie.

W domu, mającym być w założeniu energooszczędnym tak samo ważna jest konstrukcja ścian zewnętrznych, które przede wszystkim powinny być dokładnie ocieplone. Ważny jest też dobór odpowiednich materiałów budowlanych, o jak najniższym współczynniku przenikalności ciepła, a zazwyczaj używane to:

• beton komórkowy, w którym współczynnik U wynosi 0,19 W/m2,
• ceramika poryzowana wypełniona wełną mineralną, gdzie U to zaledwie 0,18 W/m2,
• najpopularniejsze pustaki keramzytowe ze styropianem, z U wynoszącym 0,15 W/m2.

Jeśli chodzi o ilość warstw, to przy dużej dokładności wykonania zadowalające rezultaty uzyskamy już przy ścianach jednowarstwowych, chociaż bardziej zalecane są dwu i więcej warstwowe, gdzie łatwiej jest znacząco obniżyć przenikalność cieplną.

Nie wolno także zapomnieć o konstrukcji dachu, która jak cała bryła budynku powinna być jak najprostsza. Ciężko w naszych warunkach zdecydować się na dach całkowicie płaski, na którym w zimie zalegałaby gruba warstwa ciężkiego śniegu, ale odmiana dwuspadowa o powierzchni wystarczającej do montażu wydajnej baterii ogniw słonecznych sprawdzi się doskonale. Dach musi również zostać właściwie zaizolowany, ponieważ może przez niego uciekać aż około 20 procent ciepła z budynku. Warstwa izolacji powinna mieć co najmniej 30 – 40 cm i można do jej wykonania użyć wełny mineralnej albo natryskiwanej pianki PUR.

Szczelne okna, drzwi i energooszczędne systemy wentylacji i ogrzewania

Kolejnym newralgicznym punktem, wymagającym szczególnej uwagi jest zastosowana stolarka okienna oraz drzwi, zewnętrzne i wewnętrzne, które muszą charakteryzować się podwyższonymi parametrami termoizolacyjnymi. Okna, jakie warto kupić, powinny być sprzedawane w kompletnym zestawie ułatwiającym tzw. ciepły montaż, polegającym na zamontowaniu ramy okiennej w przygotowanej wcześniej warstwie izolacji, co skutecznie ochroni pomieszczenia przed ucieczką ciepła i przenikaniem chłodu. W podobny sposób montuje się szczelne drzwi zewnętrzne, ze starannie wyselekcjonowanych materiałów, robione najczęściej jako ocieplone konstrukcje warstwowe.

Decydując się na dom energooszczędny, trzeba będzie do niego dobrać też wentylację oraz ogrzewanie pozwalające na obniżenie rachunków. Należy przede wszystkim zrezygnować z tradycyjnie używanej wentylacji grawitacyjnej na rzecz mechanicznej z rekuperacją, czyli z odzyskiem ciepła. Zapewnia ona stałą wymianę powietrza w pomieszczeniach, niezależnie od panujących warunków, a samo powietrze jest dokładnie przefiltrowane i ogrzewane w wymienniku ciepła, co pozwala dogrzewać dom w okresie zimowym. Wybierając ogrzewanie, należy wziąć pod uwagę koszty jego eksploatacji i można zastosować kondensacyjne kotły gazowe albo modele wykorzystujące jako paliwo biomasę. W kwestii grzejników, zdecydowanie najlepsze będzie ogrzewanie podłogowe, równomiernie rozprowadzające ciepło po domu, przy jednoczesnym ograniczeniu jego zużycia. Dobrym rozwiązaniem jest też kominek, najlepiej z płaszczem wodnym lub nawiewem z przepustnicą, którym dogrzejemy wnętrza w najchłodniejsze dni.