Decydując się na budowę, czy nawet generalny remont domu, inwestor czy jego przyszły właściciel muszą pamiętać o wielu aspektach, nie tylko montażu lub wymianie drzwi lub okien, ale również o podłączeniu wszystkich niezbędnych mediów. Jednym z ważniejszych jest z pewnością woda, bez której nie ma co nawet myśleć o rozpoczęciu poważniejszych robót budowlanych, zwłaszcza murarskich. Niestety, nie na każdej działce istnieje łatwa możliwość doprowadzenia jej ze zbiorczej sieci wodociągowej i w takiej sytuacji pozostaje tylko jedno rozwiązanie, wykopanie własnej studni, najczęściej głębinowej. Nie jest to zbyt skomplikowane zadanie, jednak wymaga odpowiedniego przygotowania, w tym i spełnienia wielu formalności.

Budowa studni na działce – niezbędne formalności

Sposób budowy studni na działce jest regulowany obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa budowlanego, geologicznego oraz górniczego. Przed rozpoczęciem jej wiercenia warto także zajrzeć do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla danego terenu, gdzie można znaleźć informacje, a zwłaszcza przeciwwskazania, które mogą nam to uniemożliwić. Obowiązuje także zasada, że na studnię tzw. pierwszego poziomu, na potrzeby własne i rodziny, o głębokości nieprzekraczającej 30 m, nie jest wymagane odrębne zezwolenie, wystarczy jedynie zgłosić fakt jej budowy w wydziale architektury urzędu, pod który podlegamy i dołączyć do wniosku następujące dokumenty:

• poświadczenie naszego prawa własności do działki,
• rysunki pokazujące dokładną lokalizację studni, oddalonej co najmniej 5 m od granicy działki, samego domu czy innych budynków, takich jak garaże i altany, 7,5 m od przydrożnych rowów, 15 m od szamba, zbiorników na gnojowicę czy kompostownika, aż 30 m od drenażu rozsączającego przydomowej oczyszczalni ścieków.

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, kiedy planujemy zwiększone zużycie wody, przekraczające typową dzienną normę na jednego członka rodziny, wynoszącą 1,5 m3. Jeśli woda w większej ilości będzie nam potrzebna np. do prowadzenia działalności gospodarczej lub upraw ogrodniczych, musimy uzyskać pozwolenie wodno – prawne, niezbędne także przy studniach o głębokości przekraczającej 30 m. Tutaj ilość dokumentów, jakie będziemy musieli przedstawić, znacznie się zwiększa i oprócz przedstawionych powyżej obejmuje też:

• projekt wykonywanego odwiertu, zatwierdzony przez wojewodę,
• dokumentację wynikową, hydrogeologiczną, przedstawianą już po zrobieniu odwiertu, określającą najważniejsze parametry naszej studni, czyli jej depresję, poziom statycznego lustra wody oraz maksymalną dopuszczalną wydajność. Ten dokument pozwala na uzyskanie rejestracji studni, co potwierdza wydawana karta rejestracyjna.

Budowa studni na działce – na jaką się zdecydować

Kiedy wiemy, jakie formalności trzeba spełnić, to kolejnym krokiem do wykonania będzie wybór rodzaju studni, idealnie dopasowanej do naszych potrzeb. Wybór ten zależy jednak od wielu istotnych czynników, z których najważniejszym jest głębokość warstwy wodonośnej i ilość znajdującej się w niej wody. Większość studni sięga zaledwie pierwszej warstwy i ma głębokość tylko kilku metrów. Są najprostsze do wykonania, zabezpieczone jedynie betonową obudową z ogólnodostępnych kręgów, jednak jakość uzyskiwanej z nich wody może być bardzo niska i w wielu przypadkach nie nadaje się do spożycia, choć można ją wykorzystać np. do podlewania ogrodu. Na szczęście ten rodzaj studni jest coraz rzadziej budowany, a obecnie większość przyszłych użytkowników decyduje się na:

• studnię abisyńską wąskorurową, którą można wykonać na kilka sposobów, a najczęściej stosowany to wkręcenie rury z zamontowanym filtrem na odpowiednią głębokość, najpierw rury osłonowej i dopiero w nią wpuszczenie tej doprowadzającej wodę. Wersja studni bez rury osłonowej może mieć maksymalną głębokość 10 m, lepiej więc zdecydować się na tę z osłoną, która dociera do głębszych warstw wodonośnych, w których woda ma większe ciśnienie. Wadą tego typu studni jest stosunkowo niewielka wydajność, nieprzekraczająca 3,5 m3/h i wysoka cena montażu,
• studnię abisyńską z pompą samozasysającą, przydatną tylko w przypadku, kiedy lustro wody w czasie jej pompowania nie opada nigdy poniżej poziomu 7 m,
• studnię głębinową, również składającą się z wprowadzonej do gruntu rury osłonowej, do której środka montuje się filtr, docierający aż do warstwy wodonośnej gruntu i do niego podłącza się przewód z pompą głębinową. Studnia z pompą jest najczęściej stosowanym rozwiązaniem, pozwalającym na pewne i stałe czerpanie wody nawet z dużych głębokości, przekraczających 30 m. Taka woda jest czysta i zazwyczaj nadaje się do spożycia bez wcześniejszego przegotowania.

Budowa studni na działce – wybór odpowiedniej pompy i filtrów oczyszczających

Praktycznie nikt już nie czerpie wody ze studni ręcznie, dlatego ważny jest właściwy dobór pomp głębinowych. Są one najczęściej dostępne w postaci kompletnych zestawów hydroforowych, składających się z pompy do tłoczenia wody, pojemnego zbiornika ciśnieniowego i urządzenia sterującego całością. Typowy zestaw używany w domach jednorodzinnych ma wydajność 4,3 m3/h, dobiera się go do maksymalnej wydajności danej studni, a powszechnie wykorzystywane są pompy:

• głębinowe, których największą zaletą brak ograniczeń co do głębokości, na jakich mogą być używane, montowane bezpośrednio w studni,
• zatapialne, nieco zbliżone konstrukcją do głębinowych, jednak wykorzystywane tylko w studniach o niewielkiej głębokości, maksymalnie 5 – 7 m,
• samozasysające, używane przede wszystkim w studniach kopanych oraz abisyńskich, w których lustro wody znajduje się na głębokości do 7 m. Mają stosunkowo małe ciśnienie pracy, zazwyczaj 0,3 MPa. Cechą charakterystyczna jest montaż nie bezpośrednio w studni, ale obok niej, w osobnej studzience.

Woda czerpana ze studni musi zostać również oczyszczona, a do tego celu używa się przede wszystkim filtrów mechanicznych, usuwających większe zanieczyszczenia, piasek, żwir, a nawet rdzę. Tego typu filtry montuje się na początku każdej instalacji wodnej i najczęściej są złożone z:

• wymiennych wkładów, z różnego rodzaju tworzyw sztucznych, włókniny lub sznurka,
• specjalnej kolumny czyszczącej wodę w procesie jej płukania z wykorzystaniem skutecznego materiału filtrującego,
• wkładu zrobionego z metalowej lub plastikowej siatki, przypominającego zwyczajne sito o odpowiednio dobranym rozmiarze oczek.

Niekiedy woda czerpana ze studni będzie też wymagała filtracji biologicznej, usunięcia nadmiaru żelaza oraz magnezu i zmiękczenia, ponieważ zbyt twarda może powodować osadzanie się kamienia wewnątrz instalacji.